vrijdag 28 september 2012

Kerk van Bethlehem

Aan de Rambla staat een barokke kerk met de naam Església de Betlem, wat Kerk van Bethlehem betekent. Het was de kerk van de Barcelonese jezuïeten totdat deze in 1767 uit Spanje verjaagd werden. Tegenwoordig is dit het gebedshuis van de parochie van Onze-Lieve-Vrouw van Bethlehem.

Kerk Bethlehem

Het gebouw is gelegen op de plek waar eerder, tussen 1553 en 1671, een andere kerk had gestaan. De constructie ervan vond plaats tussen 1680 en 1729 maar aan de binnendecoratie werd nog gewerkt tot 1855. Tussen 1772 en 1878 was er een seminarie gevestigd voor de opleiding van priesters, het Seminari Conciliar de Barcelona.

In 1936, tijdens de Spaanse burgeroorlog, staken anarchisten de kerk in brand en daarbij gingen vele waardevolle kunstwerken verloren. Tot op dat moment was de Església de Betlem waarschijnlijk het weelderigst gedecoreerde kerkgebouw van Barcelona. Het orgel dat er sinds 1911 stond werd toen ook vernietigd.

De Kerk van Bethlehem ligt parallel aan het deel van de Rambla dat Rambla dels Estudis wordt genoemd en beschikt over één schip. De hoofdingang bevindt zich aan de zijstraat Carrer del Carme. Naast deze ingang staan beeldhouwwerken van de heilig verklaarde jezuïeten Ignatius van Loyola en Franciscus Borgia.

Boven de toegangspoort bevindt zich een voorstelling van de geboorte van Jezus, met een verwijzing naar Bethlehem. Helemaal links aan de hoofdgevel, op de hoek van het gebouw, kun je de beeltenis zien van de jezuïet Franciscus Xaverius. In de gevel aan de kant van de Rambla zijn er twee deuren. Boven de ene hangt een sculptuur van het kind Jezus en boven de andere een afbeelding van een jonge Johannes de Doper.

De Església de Betlem is dagelijks te bezoeken van 8u30 tot 13u40 en van 18 tot 21u. Een zaal in het gebouw wordt tegenwoordig trouwens gebruikt voor exposities. Zo kun je er rond de kerstperiode een verzameling kerststallen bekijken.

maandag 24 september 2012

Kasteel met de Drie Draken

In het Parc de la Cuitadella staat een modernistisch gebouw dat geconstrueerd werd in 1887-1888. Het ontwerp is van de hand van de architect Lluís Domènech i Montaner. Het paviljoen diende oorspronkelijk als café-restaurant voor de Wereldtentoonstelling van 1888. Het gebouw wordt Castell dels Tres Dragons genoemd, wat Kasteel met de Drie Draken betekent.

Castell Tres Dragons

Het Castell dels Tres Dragons was één van de voornaamste paviljoenen van de Wereldtentoonstelling. Echter, door een vertraging tijdens de werken en een onenigheid tussen de architect en de uitbater van het café moest op het laatste moment de leiding van het project nog overgedragen worden aan Josep Forteza. Deze werkte het gebouw af in augustus 1888, kort voor de aanvang van de Wereldtentoonstelling.

Het Castell dels Tres Dragons is nagenoeg vierkant, beschikt over vier torens in de hoeken en bestaat voornamelijk uit baksteen en gelamineerd ijzer. Bovenop het gebouw staan kantelen. Op de bovenkant van de gevels kun je keramische decoratie zien met blauwe tekeningen op een witte achtergrond. Hierop worden dieren, planten en diverse dranken afgebeeld. Oorspronkelijk waren er ook een aantal gebrandschilderde glazen. De grootste ervan bevond zich aan de hoofdgevel. Deze werd echter vernield tijdens een bombardement in de Spaanse burgeroorlog.

Na afloop van de Wereldtentoonstelling bleef het pand leeg staan, tot in 1891 de burgemeester van Barcelona aan Domènech i Montaner vroeg om het gebouw zodanig aan te passen dat er een geschiedkundig museum in gehuisvest kon worden. Tijdens de werken veranderde men onder andere het interieur. In 1892 werd het gebouw voorlopig in gebruik genomen om er de 400ste verjaardag van de ontdekking van Amerika te kunnen vieren.

Vanaf 1920 gaf het gebouw onderdak aan de Museu de Zoologia de Barcelona, een onderdeel van een netwerk van vier musea voor natuurwetenschappen in de stad. In 2010 werden een groot deel van de collectie overgebracht naar het nieuwe Museu Blau, dat in maart 2011 werd ingehuldigd. Het Castell dels Tres Dragons werd omgevormd tot wetenschappelijke zetel van het museum met laboratoria en studieruimten.

donderdag 20 september 2012

Openbare verlichting in het oude Barcelona

Op de Plaça del Rei, waar zich het Historisch Museum van de Stad Barcelona bevindt, kun je drie replica zien van middeleeuwse hanglampen. Hoewel het reproducties zijn, dateren ze van meer dan een eeuw geleden. Er hangen nog twee gelijkaardige lampen op het plein vóór de kerk Santa Maria del Mar.

Middeleeuwse verlichting

Deze hanglampen werkten op houtblokken met hars die gemakkelijk te ontsteken waren, een lange brandtijd hadden en een aangename geur verspreidden. Deze geur speelde een belangrijke rol, dezelfde rol als de wierook in de kerken, in een tijd toen nog geen deodorant of shampoo bestonden. De bedoeling ervan was de muffe geur te neutraliseren die ontstond door het bijeenkomen van veel mensen in een afgesloten ruimte. Tot in de 18de eeuw werden deze types lampen gebruikt in Barcelona.

In 1826 werd in de stad openbare verlichting op basis van gas geïntroduceerd. Meer bepaald op 24 juni van dat jaar, de dag van Sant Joan, werd de Beurs van Barcelona op de Passeig de Gràcia voor de eerste keer met gas verlicht. Vanaf 1842 werden ook andere plekken in de stad op die manier verlicht, ondermeer op de Rambla. Een jaar eerder had de Fransman Charles Lebon al beslist om het eerste gasproductiebedrijf op te starten, de Sociedad Catalana para el Alumbrado por Gas, die de verlichting op grote schaal zou uitbaten, voornamelijk in de opkomende industrieën.

In 1873 namen de opticien en fysicus Tomàs Dalmau en de ingenieur Narciso Xifrà de eerste elektrische centrale in gebruik. Het systeem maakte gebruik van vier gasmotors die machines van 200 voltampère lieten draaien. In 1888 werden de eerste elektrische straatlantaarns geïnstalleerd maar elektrische verlichting werd pas in 1904 gemeengoed in Barcelona. Nog tot in het midden van de 20ste eeuw werden in Barcelona de gas- en elektrische verlichting samen gebruikt.

maandag 17 september 2012

Winkelstraat Portal de l’Àngel

In het historische centrum van de stad, vlakbij Plaça de Catalunya, ligt één van Barcelona’s drukst bezochte winkelstraten, de Avinguda del Portal de l’Àngel, kortweg Portal de l’Àngel genoemd. Deze brede wandelstraat is bijzonder populair. Naar huurprijs gemeten is het zelfs de tweede duurste straat van Spanje, ná de Calle Preciados in Madrid.

Portal Àngel

In de Portal de l’Àngel vind je boetieks en winkelketens zoals Zara en Massimo Dutti. Heel opvallend is de H&M Store in het gerenoveerde voormalige hoofdgebouw van het gasbedrijf Gas Natural. Daarnaast ligt er nog een afdeling van de Spaanse grootwarenhuisketen El Corte Inglés, die trouwens ook over een grote vestiging beschikt op Plaça de Catalunya. Regelmatig staan er kraampjes met ambachtelijke producten of brocanterie. En zowat elke dag van het jaar treden er straatmuzikanten of –artiesten op.

Hoewel deze straat in de loop der jaren diverse namen kreeg, dateert de benaming Portal de l’Àngel al uit de middeleeuwen. Volgens één verhaal zit het als volgt. Op de stadsmuur hier vlakbij werd elk jaar op 2 oktober een granaatappelmarkt gehouden. Dit deed men om aan te geven dat dit de eerste dag was waarop dit fruit officieel gegeten konden worden. Zwangere vrouwen aten een granaatappel en vroegen aan Sant Àngel (een standbeeld van “de Heilige Engel”) om bescherming van hun verwachte kind.

Het standbeeld van Sant Àngel verhuisde later, samen met de granaatappelmarkt, naar de Barcelonese wijk Hostafrancs. Desondanks kunnen we nu nog een beeldhouwwerk van Sant Àngel zien in de Portal de l’Àngel, in de zijgevel van het gebouw van de Banco de España. Het is een werk van Àngel Ferrant (1891-1961). Deze was geboren in Madrid maar bracht een groot deel van zijn leven door in Barcelona. Toen hij op hogere leeftijd wou terugkeren naar Madrid, schonk hij aan de stad dit beeldhouwwerk.

Sommigen menen echter dat de naam Portal de l’Àngel een andere herkomst heeft. In de 15de eeuw was deze plek de toegangspoort tot de stad. Volgens de legende verscheen er een engel aan de Valenciaanse dominicaanse prediker Sant Vicenç Ferrer toen die Barcelona bezocht in 1419. Deze engel zou toen duidelijk gemaakt hebben dat hij waakte over de stad.

donderdag 13 september 2012

Theater Poliorama

Op de benedenverdieping van het gebouw aan de Rambla nr 115 vind je het populaire Teatre Poliorama. In ditzelfde pand is ook de Koninklijke Academie voor Wetenschappen en Kunsten gevestigd. De eerste jaren na de ingebruikname van dit gebouw, in 1894, deed de benedenverdieping dienst als lokaal voor allerhande activiteiten die geld in het laatje moesten brengen voor de Academie.

Theater Poliorama

In 1899 werd vervolgens op deze plek de bioscoop Cine Martí in gebruik genomen. Het was de eerste zaal in Barcelona die speciaal ingericht werd met als doel er films te draaien. In 1903 sloot het lokaal haar deuren maar in 1906 ging het in vernieuwde vorm opnieuw open, onder de naam Cine Poliorama. Er werden vanaf dan afwisselend films geprojecteerd en theaterstukken gespeeld. Er konden 630 toeschouwers plaatsnemen.

De zaal werd in 1937 omgevormd tot Teatre Català de la Comèdia en vanaf dan werden er nog uitsluitend theaterstukken opgevoerd, voornamelijk van Catalaanse auteurs. Na het beëindigen van de Spaanse Burgeroorlog (1936-39) kocht de onderneming Balaña het pand. Het ging opnieuw open als bioscoop onder de vroegere naam Cine Poliorama. De succesvolste jaren van de filmzaal waren de jaren 50 en 60.

In 1963 werd het lokaal tijdelijk gesloten en gerenoveerd. Het ging opnieuw open als gecombineerde film- en theaterzaal. Vanaf 1976 deed het nog uitsluitend dienst als theater en daarom veranderde de naam in Teatre Poliorama. Tussen 1982 en 1984 onderging de zaal een nieuwe renovatie en werd het aantal zitplaatsen uitgebreid tot 671.

De daaropvolgende jaren, tot 1994, vonden er voorstellingen plaats van het Teatre Nacional de Catalunya van de Catalaanse regering, waarvoor toen een zalencomplex werd aangelegd op een andere plaats in Barcelona. In 1994 kwam Teatre Poliorama opnieuw in privé-handen.

Tegenwoordig wordt de zaal uitgebaat door Tres por Tres, het bedrijf van twee theatergezelschappen. Op de affiche staan voornamelijk musicals en toneelstukken. Een overzicht van de huidige programmering van dit theater vind je op de website van Teatre Poliorama.

maandag 10 september 2012

Palau Ramon Montaner

Aan de Carrer de Mallorca nr 278 staat een modernistisch huis dat gebouwd werd in opdracht van Ramon de Montaner i Vila (1832–1921). Hij was één van de twee eigenaars van de bekende drukkerij Montaner i Simón. Zijn zakenpartner Francesc Simón had eerder op een aangrenzend terrein al een residentie laten bouwen.

Palau Ramon Montaner

Het Palau Ramon Montaner werd in 1889 ontworpen door de architect Josep Domènech i Estapà. Toen er al twee verdiepingen van het gebouw geconstrueerd waren, kwam er echter omwille van meningsverschillen een eind aan de samenwerking tussen de eigenaar en de architect. De rest van het project kwam in handen van Lluís Domènech i Montaner, die al eerder het gebouw voor de drukkerij Montaner i Simón had ontworpen. Dit gebouw bestaat trouwens nog steeds en tegenwoordig is er het museum van Antoni Tàpies gevestigd.

De nieuwe architect van het Palau Ramon Montaner hield zich vooral bezig met de constructie van de derde verdieping en de inrichting en afwerking van de residentie. Hij kreeg hierbij de assistentie van een andere modernistische architect, Antoni Maria Gallissà i Soqué. De tuin kwam aan de zijkant van het gebouw te liggen, zoals het gebruikelijk was bij de eerste huizen van de Passeig de Gràcia. De bouw van het huis werd afgerond in 1893.

De plafonds in het bovenste deel van het gebouw zijn gedecoreerd met glazen mozaïeken die de geschiedenis van de drukpers weergeven. Het interieur is uitbundig versierd met ondermeer beeldhouwwerken van de modernistische kunstenaar Eusebi Arnau, houten sculpturen en gebrandschilderd glas.

In 1980 werd het Palau Ramon Montaner gerestaureerd door de architect Marc Carbonell om er de vertegenwoordiging van de Spaanse regering in Catalonië te kunnen vestigen. Je kunt een bezoek te brengen aan dit gebouw. Sinds juli 2012 is dat weliswaar enkel mogelijk voor groepen en ná reservatie. Reserveren kan via het telefoonnummer 0034 933177652.

Tot slot wil ik nog even vermelden dat de dichtstbijzijnde metrostations de volgende zijn: Diagonal (metrolijnen L3 en L5) en Verdaguer (lijnen L4 en L5).

vrijdag 7 september 2012

Muziekfestival L’Hora del Jazz 2012

Elk jaar in september organiseert een vereniging van Catalaanse muzikanten, met name de Associació de Músics de Jazz i Música Moderna de Catalunya, een festival met jazz en moderne muziek. Dit jaar is het evenement toe aan de 22ste editie. Vanwege de economische crisis is het aantal concerten teruggeschroefd maar desondanks staan er tussen 9 en 26 september 2012 nog meer dan 10 interessante optredens op het programma.

Hora Jazz 2012

Centrum van het festival blijft de Plaça de la Vila de Gràcia, een plein in de wijk Gràcia. Op de zondagen 9, 16 en 23 september 2012 kun je daar telkens vanaf 12 uur gratis gaan kijken naar twee concerten. Daarnaast zijn er optredens in verschillende muziekclubs in Barcelona, waaronder jazzclub Jamboree. Tot slot organiseert men ook een aantal concerten in de nabijgelegen stad Vilafranca del Penedès, zowel in de open lucht als in concertzalen.

Kijk voor een gedetailleerd overzicht van het festival even op de webpagina van L’Hora del Jazz.

dinsdag 4 september 2012

De slakken-huizen

Op de hoek van de Carrer de Tamarit en de Carrer d’Entença, vlakbij de Avinguda del Paral•lel, staan twee opvallende modernistische huizen. Deze hebben een gezamenlijke gevel waarop slakken worden afgebeeld in verschillende vormen, maten en kleuren. Om die reden worden deze huizen de “Cases dels Cargols” genoemd. De plannen voor het gebouw werden gemaakt in 1895 en de constructie ervan vond plaats tussen 1888 en 1910.

Cases Cargols

De decoratieve slakken vind je er zowat overal terug. Sommige slakken zijn geschilderd, andere zijn vervaardigd uit steen, metaal of terracotta. Ze worden voorgesteld al zittend op bladeren of ze zitten geïntegreerd in de smeedijzeren relingen van de balkons of de deurklinken. Daarnaast vallen ook de gebeeldhouwde friezen op aan de kroonlijsten en de plantaardige en plattelandsmotieven in de gevel.

Naar verluidt was de oorspronkelijke eigenaar van dit gebouw, een boer die woonde aan de voet van de heuvel Montjuïc, op slakkenjacht toen hij een heuse gouden schat vond. Met het geld dat hiervan afkomstig was, liet hij het gebouw neerzetten. Als dank liet hij de slakken op vele plekken afbeelden aan de buiten- en binnenkant van de huizen.

Aangezien de twee “Cases dels Cargols” op een hoek liggen hebben ze allebei een verschillend adres: Carrer de Tamarit nr 89 en Carrer d’Entença nr 2. Ze bevinden zich niet ver van de halte Poble Sec van de groene metrolijn L3.