Wat is een calçotada?

Als je in de eerste maanden van het jaar Barcelona al eens hebt bezocht, dan heb je misschien op het menu van de restaurants “calçotada” zien staan. In deze post ga ik dieper in op wat zo een calçotada eigenlijk is.

Een calçot is Catalaans voor sjalot of groene ui. Sjalotten zijn minder sterk van smaak dan uien. Het witte deel is ongeveer 15 tot 25 cm lang en heeft een diameter van 1,7 tot 2,5 cm. Over de oorsprong van deze variëteit lopen de meningen uiteen.

Eén van de versies heeft het over de boer Xat de Benaiges uit de Catalaanse stad Valls die leefde aan het einde van de 19de eeuw. Hij zou de traditionele witte uien gekweekt hebben door ze, naargelang ze groeiden, steeds met meer aarde te bedekken. Op die manier bleef een groter deel van de stengel wit en eetbaar. Dit voortdurend bijvullen van aarde op een plant wordt in het Catalaans “calçar” genoemd, vandaar de naam “calçot”.

De meest traditionele manier om calçots te eten is op een calçotada, een soort eetfeest in groep dat voornamelijk tussen januari en maart/april wordt gehouden op talrijke plekken in heel Catalonië. De calçots worden gegrild en daarna gedipt in romesco of salvitxada saus. Deze typisch Catalaanse sauzen worden bereid met gemalen noten (o.a. amandelen), knoflook, olijfolie, peper, tomaat, wijnazijn en ui. Romesco wordt aangedikt met bloem of gemalen brood, salvitxada met gemalen brood dat eerst werd ingewreven met knoflook en bevochtigd met een beetje azijn.

Het typische menu van een calçotada bestaat uit: calçots als voorgerecht (meestal geserveerd op tegels om ze warm te houden), gegrild vlees en brood als hoofdgerecht, vergezeld door rode wijn of cava, en een dessert. Omdat de calçots uit hun schil moeten getrokken worden en gedipt in de saus trekt men gewoonlijk een slabbetje aan bij een calçotada...

De eerste calçotades dateren van het begin van de 20ste eeuw maar ze verwierven pas hun huidige populariteit vanaf de jaren 1950. Oorspronkelijk werden ze gehouden in de regio Alt Camp. De laatste decennia zijn ze ook in de rest van Catalonië te vinden en zelfs tot op Mallorca.

In Barcelona worden er in het winterseizoen in heel wat restaurants calçotades georganiseerd, maar je kunt ook in veel restaurants calçots als een apart gerecht verkrijgen. Populaire plekken hiervoor zijn ondermeer El Caliu de l’Eixample in de Carrer de València nr 329 en Can Joanet in de Carrer del Tajo nr 6.