Via Laietana

Een belangrijke verkeersader in Barcelona is de Via Laietana, een laan die de wijk Eixample verbindt met de haven, dwars door het oude stadscentrum. Oorspronkelijk werd de weg ontworpen door Ildefons Cerdà in 1859 naar aanleiding van zijn plannen voor de uitbreiding van de stad.

Deze “Via A” moest de rechtstreekse verbinding vormen tussen het nieuwe stadsdeel Eixample en de haven. De aanleg van de laan verdween echter op de achtergrond en pas in 1899 werden de plannen ervoor opnieuw vanonder het stof gehaald voor het urbanisatieplan “Reform”. Dit plan voorzag in een herorganisatie van een deel van de stad dat nog bestond uit smalle, kronkelende, middeleeuwse straatjes.

In 1907 werd de financiering voor de aanleg van de Via Laietana geregeld en kort daarna werd het eerste gebouw opgetrokken, een kantoor van de Banco Hispano Colonial. De werken aan de boulevard zelf werden ingehuldigd op 10 maart 1908.

De aanleg van de laan gebeurde in drie fasen. In 1908 en 1909 was het deel aan de beurt tussen de haven en de Plaça de l’Àngel, onder leiding van de architect Lluís Domènech i Montaner. Van 1909 tot 1911 leidde Josep Puig i Cadafalch de constructie van het deel tussen de Plaça de l’Àngel en de Carrer de Sant Pere Més Baix. Tot slot, van 1911 tot 1913, werd het deel aangelegd tussen de Carrer de Sant Pere Més Baix en de Plaça d’Urquinaona onder leiding van de architect Ferran Romeu.

Voor het trekken van de Via Laietana moest er een ruimte vrijgemaakt worden van 80 meter breed en 900 meter lengte. Dit impliceerde de afbraak van 2.199 huizen en andere gebouwen. Zo een 10.000 personen werden getroffen door deze “reorganisatie”.

Ondanks protesten van vele buurtbewoners en kunstenaars gingen in de loop der jaren vele middeleeuwse paleizen verloren. Sommige gebouwen of delen ervan werden echter afgebroken en opnieuw opgebouwd op een andere plek. Dit is bijvoorbeeld het geval voor het Palau Clariana Padellàs uit de 15de-16de eeuw. Dit paleis werd in 1931 steen voor steen overgebracht naar de Plaça del Rei waar het nu onderdeel is van het Museu d’Història de la Ciutat de Barcelona.

Een positief gevolg van de werken aan de Via Laietana was het opnieuw zichtbaar maken van de oude Romeinse muren en de gotische gebouwen van aan de Plaça del Rei tot aan de kathedraal. Positief was ook de aanleg van de ondergrondse tunnels onder de laan, een initiatief van de stadsarchitect Pere Falqués zonder de steun van de politici, die later gebruikt werd voor de metro. Die werd in 1926 in gebruik genomen.

De nieuwe boulevard gaf Barcelona een nieuwe aanblik. De architectonische stijl van de school van Chicago oefende grote invloed uit op de aanleg van de nieuwe gebouwen, voornamelijk overheidsgebouwen en kantoren van logistieke en exportondernemingen. De stijl van de panden aan de Via Laietana is nauwelijks terug te vinden in andere delen van Barcelona en heeft meer gemeen met de architectonische stijl van het centrum van Madrid.

Tot slot wil ik nog vermelden dat de naam “Laietana” verwijst naar de Iberische bewoners van “Laie”, een Fenicisiche nederzetting uit de 3de eeuw vóór Christus die gelegen was op de plek waar later de Romeinen de kolonie Julia Flavia Augusta Pia Barcino stichtten, het toekomstige Barcelona en omgeving. Tijdens de Spaanse burgeroorlog (1936-39) werd de Via Laietana trouwens Via Durruti genoemd, naar de anarchist Buenaventura Durruti die omkwam aan het front.